Bạn Lê Chung và Mai Ngọc thân mến!
Mandala là tiếng Phạn, Hán ngữ phiên âm là Mạn-đồ-la, Mạn-đà-la, Mạn-tra-la; Hán ngữ dịch nghĩa là Đàn, Đàn tràng, Đạo tràng, Luân viên cụ túc, Tụ tập v.v…
Theo Từ điển Phật học Huệ Quang, Mạn-đồ-la là một khu vực hình tròn hoặc hình vuông được phân định theo pháp, dùng để thực hiện các pháp tu của Mật giáo nhằm tránh khỏi sự xâm nhập và nhiễu loạn của ác ma. Hoặc là một đàn tràng bằng đất cát, trên đó vẽ các tôn tượng Phật và Bồ tát, tu pháp xong thì xóa bỏ các hình tượng. Hoặc là một tờ giấy hay tấm vải, trên đó có vẽ hình tượng các Tôn vị.
Theo Đại Nhật Kinh sớ, Mạn-đồ-la theo nghĩa Luân viên cụ túc là các Tôn vị vây quanh Đức Đại Nhật Như Lai để cùng giúp sức với Đại Nhật Như Lai đưa chúng sanh vào giác ngộ, giải thoát.
Mạn-đồ-la theo nghĩa Tụ tập là trụ xứ của chư Phật, Bồ-tát và các hàng Thánh giả. Mạn-đồ-la luận theo nghĩa phát sinh, có công năng nuôi dưỡng hạt giống Phật và sinh Phật quả. Mạn-đồ-la còn bao hàm ý nghĩa Diệu vị vô thượng (không mùi vị nào có thể sánh được) biểu thị cho sự vi diệu thuần tịnh của Phật quả. Ngoài ra, tất cả hình tướng, ngôn ngữ, pháp khí hoặc thệ nguyện của các Tôn vị… cũng được gọi là Mạn-đồ-la.
Theo kinh Kim Cương đảnh, có bốn chủng loại Mạn-đồ-la: 1. Đại Mạn-đồ-la (Tôn hình Mạn-đồ-la) - Bức vẽ các Tôn vị với đầy đủ dung mạo tướng hảo tương đương với hội Thành thân trong Kim Cương giới Mạn-đồ-la. 2. Tam muội da Mạn-đồ-la - Bức vẽ những hình Tam muội da của chư Tôn, tương đương với hội Tam muội da. 3. Pháp Mạn-đồ-la (Chủng tử Mạn-đồ-la) - Bức vẽ những chủng tử và chân ngôn các Tôn vị, tương đương với hội Vi tế. 4. Yết-ma Mạn-đồ-la - Bức vẽ về những oai nghi sự nghiệp của chư Tôn hoặc hình tượng các Tôn vị được tạo theo đúng oai nghi, sự nghiệp của các Ngài, tương đương với hội Cúng dường.
Trong mỗi chủng loại Mạn đồ la trên đều có ba cách thể hiện: (a) Đô hội Mạn-đồ-la - Các Tôn vị nhóm họp cùng một chỗ, như Mạn-đồ-la lấy Đại Nhật Như Lai làm trung tâm. (b) Bộ hội Mạn-đồ-la - Các Tôn vị chia thành từng bộ, như Mạn-đồ-la Phật đảnh của Phật bộ, Mạn-đồ-la Thập nhất diện Quán Âm của Liên hoa bộ. (c) Biệt tôn Mạn-đồ-la - Lấy một Tôn vị làm trung tâm, như Mạn-đồ-la Thích Ca, Mạn-đồ-la Như ý luân.
Theo phái Đông Mật, Mạn-đồ-la gồm hai bộ: Mạn-đồ-la Kim cương giới và Mạn-đồ-la Thai Tạng giới.
Mạn đồ la Kim Cương giới còn gọi là Quả Mạn-đồ-la, Trí Mạn-đồ-la, Nguyệt luân Mạn đồ la là các hình tướng được vẽ theo kinh Kim Cương đảnh, biểu thị cho Trí pháp thân của Như Lai. Mạn-đồ-la Kim Cương giới chia làm năm bộ: Phật bộ (lý trí đầy đủ, viên mãn), Kim Cương bộ (trí), Bảo bộ (phước đức), Liên Hoa bộ (lí) và Yết-ma bộ (tác dụng giáo hóa chúng sanh). Năm đức Phật Đại Nhật, A Súc, Bảo Sinh, A Di Đà, và Bất Không Thành Tựu là bộ chủ của năm bộ trên.
Mạn-đồ-la Thai Tạng giới còn gọi là Nhân Mạn-đồ-la, Lí Mạn-đồ-la, Đại bi Mạn-đồ-la biểu thị cho Lý pháp thân của Đại Nhật Như Lai, căn cứ theo kinh Đại Nhật mà lập ra.
Phái Thai Mật, ngoài Đại Nhật Như Lai ở hai bộ Mạn-đồ-la Kim Cương giới và Mạn-đồ-la Thai Tạng giới còn có Trung tôn, tức các Tôn vị khác.
Ngoài ra, Mạn-đồ-la được vẽ khi tu tập pháp Tôn thắng gọi là Tôn thắng Mạn-đồ-la. Mạn-đồ-la để làm đối tượng lễ bái, cúng dường gọi là Cúng Mạn-đồ-la. Hình vẽ các Thánh chúng trong hội Pháp hoa gọi là Kinh pháp Mạn-đồ-la. Hình vẽ cảnh giới Tịnh độ của Phật A Di Đà gọi là Tịnh độ Mạn-đồ-la…
Chúc tinh tấn!
